Als voorbereiding voor de module Maatschappelijk Verantwoord Handelen (MVH) heb ik de vrijheid genomen om een bijdrage te leveren aan de inrichting van de module. Helaas kon ik er op dat moment niet bij zijn, maar heb ik via een mail getracht een bijdrage te leveren.
Waarom heb ik de moeite genomen om een bijdrage te leveren?
Maatschappelijke Verantwoord Ondernemen (MVO) wordt nog steeds als een ‘saai’ vakgebied ervaren. De docenten en studenten hebben er geen baat bij als bepaalde onderwerpen nog eens uitgebreid behandeld zullen worden. Daarom dat ik via een mail getracht heb de inrichting van de module iets te sturen. In deze mail heb ik vooral kort aangestipt welke onderwerpen we al eerder behandeld hadden. Zo hebben we al eerder in de opleiding gekeken hoe verschillende bedrijven omgaan met duurzaamheid. Uit eigen beweging is hier altijd gekeken naar planet en profit. Vanuit bedrijfseconomische optiek is dat natuurlijk ook begrijpelijk. Het begrip people werd vorig jaar nog belicht door Ilse Meelberghs en Frans Keulers. Waarbij de rode draad “Wat is goed werkgeverschap” werd toegelicht door verschillende soorten werkgevers te tonen. Hierbij moesten studenten hun mening geven over welke eisen zij zouden stellen aan hun toekomstige werkgever.
Naar welke richting wilde ik graag sturen?
Wat ik persoonlijk erg belangrijk vind bij lesstof is dat er naast de theorie altijd een praktische invulling is. Dit kan in de vorm van een casus of in de vorm van een discussie. In elk geval gaat het er om dat je zelf na gaat denken bij de stof. Ik heb daarom ook aangegeven dat ik het fijn zou vinden dat er verschillende casussen zouden worden opgenomen. Ik wist dat Ilse Meelberghs en Rob Jacobs beiden genoeg praktijkervaring hadden met deze onderwerpen dat zij hier vast ook specifieke casussen bij konden maken. Door in een casus bepaalde afwegingen in te bouwen dienen studenten goed stil te staan bij hun eigen normen en waarden. Ik ben ervan overtuigd dat door stil te staan bij gesimuleerde ethische dilemma’s een student al veel kan leren over zijn eigen houding. Deze zelfkennis kan later heel goed van pas komen wanneer zich eenzelfde soort situatie voordoet.
De uitvoering
ISO 26000 en Integrated Reporting zaten in de module. Dankzij Wouter IJzermans werd ook het model van Stern toegepast. Dat werd gebruikt om de afwegingen te leiden. Ook bij de casus ‘maatschappelijk verantwoord ontslag’ werd dit model gevolgd. Ik denk dat deze casus ook bij studenten de beste indruk heeft achtergelaten.
In deze casus werden wij in de rol van een controller geplaatst, waarbij we opeens door onze leidinggevende werden geconfronteerd met de wensen van het bestuur om efficiënter(en dus met minder mensen) te gaan werken. Met het model van Stern als rode draad werd deze casus stap voor stap opgebouwd door Rob Jacobs. Hierbij werd eerst gekeken naar de eigen waarden en normen die de student had en hoe op deze situatie in eerste instantie wordt gereageerd. Per stap werden groepen gevraagd hun keuze toe te lichten. Het mooie hiervan was dat je niet alleen je eigen mening hoort, maar ook die van anderen, inclusief argumentatie.
Ilse Meelberghs motiveerde studenten ook om er als controller vertrouwen in te hebben om in staat te zijn een situatie te kunnen veranderen. Het gaat er dan niet om dat je volledig tegengas gaat geven bij elke nieuwe beslissing, maar met goede onderbouwingen (zowel financieel als non-financieel) komt, waarmee je het management kunt overtuigen.
Hoe om te gaan met kortetermijnwinsten of verantwoord ondernemen
Waar ik als student misschien nog wel het meeste waarde aan hecht is dat er een bijdrage is geweest uit het bedrijfsleven door Wouter IJzermans (Driven By Values). Hij heeft zijn praktijkervaring met ons weten te delen en heeft hierdoor ook een goede indruk kunnen geven voor onze beeldvorming. Voor de laatste dag van de module heeft hij overigens ook een ‘game’ ontwikkeld waardoor het voor studenten inzichtelijk werd gemaakt welke maatschappelijke effecten een bepaalde beslissing had. Hierbij werd verschil gemaakt in effecten op korte termijn en op lange termijn.
Wat ik hiervan geleerd heb is dat het puur streven naar financieel resultaat ten koste gaat van je omgeving en je maatschappelijke status. Terwijl een onderneming ook een stukje minder financieel resultaat kan behalen maar toch maatschappelijk verantwoord te werken. Het model gaf een goed beeld van de huidige maatschappelijke discussie over verantwoord ondernemen. Wanneer je een investering doet die ook op maatschappelijk vlak een bijdrage levert, is op korte termijn een slecht resultaat te zien. Het enige resultaat dat je op dat moment realiseert is dat je een positieve bijdrage levert aan je omgeving.
Omdat de kortetermijnvisie sterk heerst bij aandeelhouders worden investeringsbeslissingen vaak genomen op basis van de terugverdientijd van de investering. Het model laat echter ook zien welke effecten op lange termijn plaatsvinden. Een investering die in eerste instantie een negatief financieel resultaat laat zien laat in een latere tijdspanne alsnog een mooi positief resultaat zien. En wat is dan nog mooier dat je op die termijn ook nog hoog scoort op het behartigen van maatschappelijke belangen.
Ik verwacht dat het verder uitwerken van dit model ervoor gaat zorgen dat ook bestuurders inzicht krijgen dat kortetermijnwinsten niet het belangrijkste zijn, maar dat maatschappelijk verantwoord ondernemen ook gewoon geld oplevert.
Het resultaat
In de drie lange dagen heeft deze module ervoor gezorgd dat bij de studenten het belang van MVO weer onderstreept is. Door een combinatie van theorie en casussen aan te bieden hebben studenten zelf stil kunnen staan bij zowel ethische als maatschappelijk keuzes die voorkomen. Dit heeft natuurlijk voor de nodige discussies gezorgd, waarbij meer dan eens bleek dat iedereen zijn eigen standpunt durfde in te nemen. Ik denk dat hierdoor ook het hele doel van de module bereikt is. Door theorie met casuïstiek te combineren ontstaat er voor studenten de juiste setting om zichzelf te leren kennen. Dat Wouter IJzermans zelf aan aangegeven heeft dat zijn model verder ontwikkeld zal worden laat ook weer zien dat de praktijk baat heeft bij het deelnemen aan lesmodules. Wellicht dat dit model ooit nog eens opnieuw in de lessen terugkomt.
Gerard Stams