Van angst naar een feestje!

Inmiddels is het weer een feest om naar het werk te gaan. Als je de blog vanaf het begin (januari) leest zal je zien dat ie gaat:

• van mezelf beschermen
• naar boosheid
• om te komen bij het feestje van de laatste weken.

Deze film geeft mooi de sfeer weer. (weer via @Mireilleverhoef). Waarschuwing vooraf mannen, ’t is een sterke-vrouwen-filmpje.

Ik had me eigenlijk voorgenomen om deze rustigere maanden te besteden aan de zoektocht: hoe krijg ik een groep “gericht op leren”. Ik heb gevonden wat ik zocht, maar het antwoord kwam uit een onverwachte hoek. Die wending startte met input over defensief gedrag van @lambertupdate bij de blog Is slagen afhankelijk van de groep waarin je zit? Wie kan helpen?

“Even heel vereenvoudigd: Mensen zijn sociale wezens. Als we ons goed voelen in een sociale context, zijn we minder bezig met de “mentale zelfverdediging” (je defensieve gedrag). Als je minder tijd besteed aan je defensieve gedrag, kun je meer tijd besteden aan het gebruiken van je potentieel. Resultaat = betere prestatie.

Defensiviteit kent veel subtiele verschijningsvormen. Ik noem er een paar (maar zou zo een paar pagina’s kunnen vullen): Slachtofferrol aannemen, Anderen belachelijk maken, Alles of niets denken, Alles beter weten, Plotselinge terugval in IQ, Ontkennen van defensief gedrag… Misschien herken je ze bij je studenten (of jezelf). 😉

Er zijn in hoofdzaak twee wegen om individuen minder defensief, en daarmee productief, te krijgen:
a) werken aan een klimaat waarin het individue zich goed voelt.
b) werken aan het zelfvertrouwen van het individuen.”

Ja, ik herkende enkele bij mijn studenten en ik wou die hele lijst wel. Kon ik dat fijn allemaal bij mijn studenten herkennen. En ik wou ook wel een cursus hoe je werkt aan dat klimaat. En toen gebeurde er iets bijzonders, Lambert de Haas (een “wildvreemde”) nam 1,5 uur de tijd om me te helpen. En hij zei letterlijk: “Het kan niet dat jij niet kan wat je aan het zoeken bent. Dat kan ik aan je blog zien. Waarom doe je het daar niet. Wat houd je tegen (Angst). Het kan te maken hebben met erbij willen horen, belangrijk willen zijn, goed willen zijn in wat je doet.” Ik heb het voor mezelf herkend en doordat ik het durfde toegeven, er komaf mee gemaakt. En dat maakt dan dat je echt van defensief over kan stappen op zelfontwikkeling. De relatie hiertussen kreeg ik ongeveer zo uitgelegd door Lambert de Haas.

Defensief gedrag vs. zelfontwikkeling :

Zelfvertrouwen is het (vaak onbewuste) gevoel dat je hebt over je zelf in een specifieke situatie. “Hiermee kan ik omgaan” vs. “Hiermee kan ik niet omgaan”. Iedereen heeft wel eens een situatie gekend waarmee hij of zij niet kon omgaan.  Als je ergens niet mee kunt omgaan, voelt dit emotioneel pijnlijk. Je zult gaan proberen de pijn te vermijden. Doe je dit niet, dan zou je op korte of lange termijn te veel –emotionele- pijn voelen.

Hoewel je jezelf niet altijd bewust bent, maak je meestal een keuze om de pijn vermijden (=van een negatief naar een positief gevoel te gaan);

• Je schakelt over naar defensief gedrag; dit is de onbewuste snelle route waarbij je emotionele pijn tijdelijk word weggenomen. In defensief gedrag zie je een herhalend karakter, omdat het relatief kort werkt. Het onbewust inschakelen van defensief gedrag leidt helaas niet tot het leren omgaan met de situatie. Voor een buitenstaander is defensief gedrag, heel herkenbaar; Iemand vertoont gedrag dat niet bij de situatie past. Dit noemen we onproductief / niet effectief gedrag.
• Leren omgaan met een situatie (zelfontwikkeling); dit is de lange en bewuste route. Deze route doet, zeker in het begin, in een bepaalde mate emotioneel pijn. Je staat namelijk bewust in contact met de situatie waar je angst voor hebt. Zonder het bewuste contact met de situatie, zou je er niet van kunnen leren. Het leren gaat eigenlijk altijd over accepteren. Met accepteren bedoel ik waarnemen zonder te oordelen. Als je iets accepteert zoals het echt is, valt het vaak enorm mee. Sterker: niet zelden wordt het onderdeel van je “capaciteiten”.

Zeer ernstige gebeurtenissen kunnen zoveel emotionele pijn veroorzaken (trauma) dat de lange bewuste route niet of bijna niet te bewandelen is. In alle andere gevallen is zelfontwikkeling de enige duurzame route naar persoonlijke effectiviteit in een omgeving die divers en uitdagend is.