Voor fase 4 rondom duurzaamheid in onderwijs, wil ik wel (mee) verbinden. @united4education

Prachtige gesprekken de laatste dagen over duurzaamheid. Daar komt een vrij holistische idee uit voort rondom duurzaamheid in onderwijs. Laat ik het maar gewoon opschrijven. Dan komt er vast iemand voorbij die het “werkbaarder” maakt. Het wordt aan het eind van het artikel praktischer 🙂

Stap 4?

De stap 4 uit de titel komt uit dit schema uit “ondernemen in transitie”.

Als we het met elkaar over duurzaamheid, maatschappelijk verantwoord ondernemen hebben, gooien we vaak al deze niveau’s op een hoop. Dat geldt als mens, als bedrijf, als regering.

Voor mij betekenen die fases heel kort door de bocht:

• Reactief: ik doe er niet aan
• Actief: als iemand zeurt, doe ik wat
• Proactief: ik probeer zo min mogelijk slecht te doen
• Transformatief: ik streef ernaar op alle vlakken waarde toe te voegen. Het “een ten koste van het ander” vermijden.

Als het over onderwijs rondom het onderwerp gaat doen we hetzelfde, dat op een hoop gooien. Mensen die gaan voor de transformatieve fase vinden het vaak onecht wat er onderwezen wordt. Terwijl de mensen die gaan voor actief en proactief niet begrijpen waarom die transformatieven nou weer niet tevreden zijn.

Waar zit voor mij de moeilijkste stap?

In de overstap van proactief naar transformatief. Omdat het dan op je “zijn” aankomt.

De fases reactief, actief en proactief kan je doen met de huidige economische mindset. Het past binnen het huidige systeem. Dat valt ook nog redelijk te meten. Duurzaamheid in deze fases aanleren wordt door studenten vaak aangevoeld als een “trucje”, een concept. Zoals ze zoveel concepten/theorieën leren. Het is wel wat ze veelal zullen tegenkomen als ze gaan werken.

Dat lukt niet meer in de transformatieve fase. Er moet afscheid worden genomen van een mindset. Kan je dat wel maken richting de studenten vraag ik me soms af? Ze passen dan wel minder in het systeem waar je voor opleidt.

Kan het wel?

Kan het wel, leerlingen/studenten vaardigheden helpen ontwikkelen die nodig zijn voor fase 4. Volgens mij wel. Een collega zei vorig jaar: Leer studenten “jezelf zijn” en “kritisch denken” en dan komt die duurzame samenleving vanzelf. Gebaseerd op Otto Sharmer’s U.lab, vul ik dat even aan. Dit zijn de richtingen:

Je herstelt de relatie met de natuur.

• Dan is natuuronderwijs over de herfst geen les op de app. Het is leren dat de herfst knispert, vochtig ruikt, prachtige kleuren heeft, opruimt.
• Dan leer je biologie omdat je daarmee een circulaire economie kan creëren.
• Dan wandel je af en toe samen met collega’s of studenten ipv binnen te zitten.
• ….

Je leert wat “echt samenleven/werken” is.

• Groepswerk is dan geen trucje met een voorzitter/secretaris en snel alle werk verdelen. Het is elkaars talenten zien, gebruiken en helpen ontwikkelen. Het is in dialoog (oordeel uitstellen, luisteren…) met elkaar werken. Het is co-creatie.
• …

Je leert goed naar jezelf luisteren.

• En daarvoor moet het stil zijn, stil om even aandachtig naar jezelf te kunnen kijken. Wat voel ik nu, waarom, wat wil ik daarmee, waar wil ik heen.
• Dan ga je weg van plichtmatig reflecteren naar mindfullness, mediteren….
• ….

Wat zou dit transitiepad dan kunnen doen?

Het verbinden van mensen en initiatieven in het onderwijs die een van die paden raakt, of allemaal 🙂